Las pierwotny, las naturalny

Polska jest pięknym krajem / Polska jest brzydkim krajem. Tylko demagog powie, że to, jaką odpowiedź zakreślisz, zależy od tego, gdzie najczęściej przebywasz – na Gdańskiej Starówce lub w Pieninach czy też na radomskich przedmieściach lub wysypisku śmieci w podwarszawskim Otwocku. W rzeczywistości dokonany wybór jasno cię określa – czyś prawdziwy polski patriota zakochanym wzrokiem spoglądający na każdą ruinę i śmieć w przydrożnym rowie czy też lewak-zdrajca, bezmyślnie zachwycający się brukselską starówką albo alpejskimi pejzażami.

W znakomitej książce „Wanna z kolumnadą” Filip Springer (prawica dawno stwierdziła, że jego nazwisko to nie przypadek) niestety w sposób trudny do podważenia udowadnia, że Polacy nie są narodem estetów – przynajmniej, jeśli chodzi o architekturę. Nie będę specjalnie rozpisywał się w kwestii, jak dalece się z p. Springerem zgadzam, zainteresowanych z pełnym przekonaniem odsyłam do książki. I stwierdzam jedynie, że mało jest w Polsce miejsc, których zabudowę można określić jako ładną.

Na szczęście jest jeszcze przyroda. Nie tak może spektakularna jak Dolomity czy fiordy, ale jednak w spokojny i kojący sposób przepiękna. Lasy, jeziora, pagórki, strumienie, góry, doliny, zatoki, wydmy – wszędzie tam, gdzie Polak nic większego nie pobudował, jest ładnie. Powiedziałbym, że natura to nasze jedyne narodowe aktywo jeśli chodzi o kapitał krajobrazowej urody.

I najbardziej bym się tu skupił na lasach właśnie, ponieważ las to antyteza cywilizacji brzydkiej architektury. Nad rzeką, jeziorem, na wzgórzu czy nad morzem można – niestety bardzo łatwo, wymogi biurokratyczne są nieliczne – postawić jakiś koszmarny dom, niepasujący do otoczenia hotel czy blok mieszkalny. Tam natomiast, gdzie jest las, panuje błogosławiona architektoniczna próżnia.

I jedyne, co trzeba, to chronić ten stan rzeczy. Rozumiem, że tzw. lasy gospodarcze muszą być ścinane, że drewno jest potrzebne. Ale dlaczego – i to jest najważniejsze pytanie w tym tekście – nie można dać spokoju puszczom?

Od 2 lat regularnie jeżdżę do Białowieży. Pierwszy wyjazd doradził mi kolega biolog, na samym początku dewastacyjnej akcji ministra Jana Szyszko. „Jedź, póki ta puszcza jeszcze istnieje”. Pojechałem zatem i z miejsca po uszy się zakochałem. Dużo by pisać, dlaczego, nie każdemu moje zachwyty mogą przemówić do wyobraźni, więc tu prezentuję 2 zdjęcia. Tak to powinno wyglądać:

Niestety szybko – niemal na moich oczach – zaczęło przybywać miejsc takich jak to:

Pokazałem to zdjęcie napotkanemu przypadkiem na szlaku Adamowi Wajrakowi. Przypomnę: PiS namiętnymi ustami ministra-rydzykowego pupila twierdziło, że świerk w Puszczy jest chory i musi być usuwany. Wajrak spojrzał na moje zdjęcia i stwierdził krótko: „Te ścięte drzewa to nie są świerki, poza tym widać, że są zdrowe”. No cóż.

Przy kolejnym wyjeździe również przypadkiem poznałem komendanta straży Białowieskiego Parku Narodowego. Pan który szczyci się, że osobiście znał prof. Simonę Kossak (spotkaliśmy się zresztą pod leśniczówką, w której mieszkała i którą pozwolił mi zwiedzić), człowiek, który – byłem tego pewien, stoi po właściwej stronie. Naszą dość długą rozmowę streszczę tak: „Nie jestem pisowcem, ale popieram ministra Szyszko, chore świerki powinny być ścinane i usuwane, po białoruskiej stronie Parku wycinka zdrowotna jest prowadzona i zniszczonego lasu jest mniej”. Kilka dni później na portalu Gazety Wyborczej ukazał się wywiad z dyrektorem białoruskiej części Białowieskiego Parku Narodowego – okazało się, że żadnych wycinek tam się nie prowadzi. Pan komendant (ile wiem, już były) skłamał mi prosto w twarz.

Oficjalnie więc Lasy Państwowe z całych sił o Puszczę dbają, czym chwalą się na takich tablicach (proszę zwrócić uwagę, kto tam dał się zagonić do roboty):

Jeśli jednak obejmiemy to samo miejsce szerszym spojrzeniem, Puszcza po tym, jak zadbali o nią leśnicy, księża i inni dostojnicy, wygląda tak:

Cóż, a mogłoby być tak:

Na podsumowanie wątku białowieskiego muszę jeszcze zamieścić takie zdjęcie z przepięknego szlaku wiodącego z Białowieży do maleńkiej wioseczki Topiło:

Przyznam, że gdy to zobaczyłem, zmroziło mnie. Więc to tak wygląda? Zwierzak przychodzi sobie pojeść, a wtedy człowiek wali do zwabionego i niczego nie podejrzewającego stworzenia pociskiem grzybkującym. Ponieważ myślistwo to odrębny temat, rekomenduję jedynie lekturę innej ważnej książki o kulisach tego zajęcia – „Farba znaczy krew” napisanej przez nawróconego myśliwego Zenona Kruczyńskiego. Jeśli mieliście przekonanie, że myślistwo to tradycja, pasja i rozwijanie więzi z przyrodą, książka ta powinna wyzwolić was z tych złudzeń.

W tym roku wypuściliśmy się rodzinnie na Pogórze Przemyskie. Także tam toczy się  walka o ocalenie Puszczy, a raczej resztek tzw. Puszczy Karpackiej. Będzie trudniej, bo tam (w przeciwieństwie do Puszczy Białowieskiej) Lasy Państwowe przynoszą zyski i chętnie się nimi dzielą z lokalną społecznością. Polityka leśna wygląda dość kuriozalnie i przerażająco zarazem. Otóż tereny leśne zabudowane są gęstą siecią asfaltowych dróg. Efekt uboczny jest taki, że świetnie się tam jeździ na rowerze, ale nie mam złudzeń – te drogi nie powstały z troski o turystów. Chodzi o ułatwienie eksploatacji lasu.

Niezwykle malowniczy grzbiet górujący nad miejscowością Rudawka został „wzbogacony” o wysokiej jakości szutrową drogę:

Co 100-200 metrów droga ma ślepy wjazd w las – wygodny wjazd dla harwesterów i forwarderów, którym w ten sposób łatwiej będzie eksplorować las.

Pierwsze efekty wycinki już są:

No i pewnie za rok-dwa wzgórze o długości ok. 3 km będzie łyse. Wszystko to w miejscu, o które ekolodzy od dawna walczą, aby zostało przekształcone w park narodowy (zdjęcia jako dokumentację przesłałem do Greenpeace i do WWF).  Cały czas przypominam- oto, jaki jest właściwy widok w miejscach takich jak Pogórze Przemyskie.

Jeśli nikt o to nie zadba, w Polsce znikną miejsca, gdzie można w spokoju rozkoszować się pięknem przyrody. W rejonie Białowieży już to zrozumiano. Miejscowa ludność jest przeciwna wycince, bo gdy tylko się zaczęła, liczba turystów spadła o 1/3. Do wstrzymania prac przyczynili się wspaniali ludzie z Obozu dla Puszczy oraz rozgłos i międzynarodowy tok prawny, jaki nadano walce o ocalenie tego miejsca. W Puszczy Karpackiej taka przemiana mentalności jeszcze się nie dokonała. A w skali kraju? Na pewno trzeba wykonać jeszcze dużo pracy uświadamiającej.